BẢN MÔ TẢ SÁNG KIẾN
I. THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
1. Tên sáng kiến: “Một số biện pháp rèn kỹ năng đọc đúng cho học sinh lớp 1 trong các tiết tập đọc góp phần phát triển năng lực học sinh”.
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Lĩnh vực chuyên môn.
3. Tác giả:
Họ và tên:
Ngày/tháng/năm sinh:
Chức vụ, đơn vị công tác: Trường Tiểu học ….
Điện thoại DĐ:
4. Đơn vị áp dụng sáng kiến
Đơn vị: Trường Tiểu học ….
Địa chỉ: Xã …. - huyện Vĩnh Bảo - TP Hải Phòng
II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP ĐÃ BIẾT
1. Mô tả giải pháp
Tập đọc là một phân môn có vị trí quan trọng hàng đầu trong chương trình Tiếng Việt ở Tiểu học. Dạy tốt phân môn Tập đọc không những rèn luyện cho học sinh kĩ năng đọc mà còn phát triển cho các em vốn từ ngữ phong phú tạo điều kiện để các em học tốt các phân môn khác. Nhiệm vụ quan trọng nhất của dạy học Tập đọc là hình thành năng lực đọc cho học sinh. Đọc giúp các em học sinh lĩnh hội được ngôn ngữ để sử dụng trong giao tiếp và hoạt động học tập. Nó là điều kiện để cho học sinh có khả năng tự học.
Đặc biệt đối với học sinh lớp 1 - Lớp đầu cấp - việc dạy đọc cho các em thật vô cùng quan trọng, bởi các em có đọc tốt được ở lớp 1 thì khi học các lớp tiếp theo, các em mới nắm bắt được những yêu cầu cao hơn của môn Tiếng Việt. Việc dạy đọc ở lớp 1 cũng quan trọng bởi từ chỗ các em còn phải đọc đánh vần từng tiếng đến việc đọc thông thạo được một văn bản là việc tương đối khó với các em, mà mục tiêu của giờ dạy Tiếng Việt là phải hướng đến giáo dục học sinh yêu tiếng Việt bằng cách nêu bật sức mạnh biểu đạt của Tiếng Việt, sự giàu đẹp của âm thanh, sự phong phú của ngữ điệu trong việc biểu đạt nội dung. Qua nhiều năm giảng dạy, tôi nhận thấy trăn trở lớn đối với mỗi người giáo viên khi dạy phân môn Tập đọc là luôn tự đặt ra câu hỏi làm thế nào để chữa lỗi phát âm cho học sinh để các em đọc đúng, đọc nhanh hơn, giúp các em hiểu nội dung bài đọc sâu sắc hơn. Và trên hết, người giáo viên cần làm thế nào để mỗi tiết tập đọc thực sự hiệu quả và chất lượng. Để làm được tất cả những điều đó, theo tôi, yếu tố có tính chất quyết định chính là phải nâng cao được kĩ năng đọc cho các em học sinh, do vậy tôi đã lựa chọn và đưa ra “Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh lớp 1 trong các tiết tập đọc góp phần phát triển năng lực học sinh”.
2. Thực trạng
Việc hiểu được thực tế vấn đề đọc của các em đang ở mức độ nào, các em còn vướng mắc ở đâu về kĩ năng đọc có một ý nghĩa rất quan trọng trong việc định hướng các phương pháp rèn đọc cho các em. Vậy nên, ngay từ đầu năm học, tôi đã tiến hành điều tra và khảo sát kĩ năng đọc của học sinh trong lớp bằng cách cho các em đọc trực tiếp một đoạn văn hay một đoạn thơ. Sau đó, tôi đưa ra câu hỏi nhằm kiểm tra mức độ hiểu nội dung văn bản của các em. Tôi đã tiến hành thống kê số lượng học sinh trong lớp theo một số tiêu chí đã đề ra và thu được kết quả như sau:
|
1
|
Đọc sai phụ âm đầu
|
5
|
12,1%
|
|
2
|
Đọc sai dấu
|
4
|
9,7%
|
|
3
|
Đọc thiếu (hoặc thừa) tiếng
|
6
|
14,6%
|
|
4
|
Ngắt, nghỉ hơi chưa đúng
|
5
|
12,1%
|
|
5
|
Tốc độ đọc còn nhanh (hoặc chậm)
|
3
|
7,4%
|
Như vậy, thực trạng số học sinh đọc đúng chiếm tỉ lệ còn thấp; nhiều em đọc không đảm bảo tốc độ; các em chưa ý thức được việc đọc đối với lớp 1 là rất quan trọng đối với cả các môn học khác. Trong khi đó, nhiều giáo viên chưa thực sự dành nhiều thời gian cho việc rèn đọc cho học sinh; đối với những em đọc còn yếu thường ngại khó, ngại khổ, có khi còn bỏ qua những em do phát triển chậm so những em khác.
Trước thực tế trên, tôi đã cố gắng tìm tòi để đưa ra một số biện pháp nhằm giúp các em học sinh đọc đúng, phát âm chuẩn, từ đó các em mới hiểu và cảm nhận được các văn bản cụ thể, qua đó các em thêm yêu thích việc đọc, có ý thức tự rèn đọc, nâng cao kĩ năng đọc cho bản thân.
III. NỘI DUNG GIẢI PHÁP ĐỀ NGHỊ CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
III.1. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến
Các nội dung biện pháp đã và đang được áp dụng tại trường:
III.1. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến
1. Biện pháp 1: Phân loại khả năng đọc của học sinh trong lớp
Để có thể giúp đỡ học sinh đọc tốt hơn, việc đầu tiên tôi thực hiện đó là nắm rõ khả năng đọc của từng học sinh. Tôi phân loại khả năng đọc theo từng nhóm đối tượng cụ thể, ví dụ như nhóm học sinh đọc ngọng phụ âm đầu, nhóm học sinh đọc ngọng dấu thanh, nhóm học sinh đọc chậm về tốc độ, nhóm học sinh đọc đúng, đảm bảo tốc độ đọc, để từ đó người giáo viên có thể đưa ra những phương pháp phù hợp giúp đỡ các em đọc tốt hơn.
Trong quá trình dạy học, đối với những học sinh còn mắc lỗi về đọc (đọc
sai phụ âm đầu, đọc sai dấu, đọc thiếu hay thừa tiếng, ngắt, nghỉ hơi chưa đúng, tốc độ đọc chưa đạt yêu cầu...), tôi lưu tâm hơn để kèm cặp, rèn luyện cho các em nhiều hơn. Thường xuyên gọi các em lên đọc các từ khó hay luyện đọc câu, đọc đoạn. Trong quá trình các em đọc, nếu sai, giáo viên cần giúp các em sửa sai và đọc lại cho đúng. Ngoài ra, khi đã nắm được khả năng đọc của các em, giáo viên cũng có thể giúp đỡ các em luyện đọc ngay cả ở những môn học khác. Đối với những em học sinh này, giáo viên cần động viên, khuyến khích các em đọc thêm nhiều sách truyện và phối hợp tốt với phụ huynh học sinh để các em chăm chỉ luyện đọc không chỉ trên lớp mà còn ở nhà. Có như vậy, kĩ năng đọc của các em mới dần trở nên tốt hơn được.
Đối với những HS đã đọc đúng, đảm bảo tốc độ đọc tốt thì GV có thể hướng các em đến việc đọc diễn cảm văn bản, một bước cao hơn của việc đọc.
2. Biện pháp 2: Chuẩn bị tốt tâm thế học cho HS khi học Tập đọc
Trước khi rèn đọc đúng, người giáo viên cần xây dựng cho học sinh một tâm thế tốt khi học bài. Theo tôi, xây dựng tâm thế đọc tốt cho học sinh tức là người giáo viên cần giúp HS làm tốt hai việc: cường độ đọc và tư thế khi đọc.
Trong hoạt động giao tiếp, khi đọc thành tiếng, người đọc một lúc đóng hai vai: Một vai là người tiếp nhận thông tin và một vai là đưa văn bản đến người nghe. Khi đọc thành tiếng phải tính đến người nghe. Giáo viên cần cho các em hiểu rằng: Các em đọc không phải chỉ cho mình cô giáo và để tất cả các bạn cùng nghe nên cần đọc đủ lớn để cho cả lớp cùng nghe rõ. Để luyện cho những em đọc quá nhỏ, giáo viên cần tập cho các em đọc to chừng nào bạn ở xa nhất trong lớp nghe thấy mới thôi. Việc đọc với cường độ vừa phải, hợp lí còn giúp cho các bạn trong lớp có thể đưa ra được những nhận xét đúng, từ đó mới biết được mình cần phát huy điều gì hay cần khắc phục ở đâu để đọc tốt hơn. Đồng thời rèn tư thế cầm sách đọc, tư thế ngồi đọc.
3. Biện pháp 3: Thực hiện tốt và đầy đủ các bước lên lớp trong một tiết học Tập đọc theo đúng quy trình
Để rèn kĩ năng đọc tốt cho học sinh, người giáo viên cần tổ chức tốt tiết
học theo đúng quy trình và đặc trưng bộ môn. Đó là yếu tố đầu tiên quyết định đến chất lượng của tiết học.
- Việc đọc mẫu của giáo viên chính là cái đích mẫu hình thành kỹ năng đọc của giáo viên phải đảm bảo chất lượng đọc chuẩn, đọc đúng, rõ ràng, trôi chảy và diễn cảm. Giáo viên yêu cầu lớp ổn định trật tự tạo cho học sinh tâm lý nghe đọc, hứng thú nghe đọc và yêu cầu học sinh đọc thầm theo. Khi đọc giáo viên đứng ở vị trí bao quát lớp, không đi lại, cầm sách mở rộng, thỉnh thoảng mắt phải dừng sách nhìn lên học sinh nhưng không để bài đọc bị gián đoạn.
- Việc hướng dẫn đọc đúng đối với lớp 1 dù ở bất kỳ dạng bài văn xuôi hay thơ thì trước khi luyện đọc đúng toàn bài bao giờ học sinh cũng được ôn luyện âm vần. Trong phần này các em ôn luyện vần trên cơ sở luyện đọc những từ khó, hay nhầm lẫn khi đọc. Để thực hiện được tốt phần này, ngoài việc cần lựa chọn thêm những từ ngữ khác mà học sinh trong lớp mình hay nhầm lẫn hoặc phát âm sai để cho các em luyện đọc. Trong thực tế, hàng ngày lên lớp tôi vẫn thực hiện như sau:
Ví dụ: Bài “Tôi đi học”
Sách giáo khoa chỉ yêu cầu luyện đọc các từ sau:
“âu yếm, quanh, nhiên, hiền, riêng”
Khi dạy, dựa vào tình hình đọc của lớp ngoài những từ trên tôi đã tìm thêm một số từ ngữ khác cần luyện đọc đúng đó là các từ ngữ: “nắm tay tôi, con đường làng, lần này, bỡ ngỡ, nép,…”. Sở dĩ tôi đã lựa chọn thêm những từ ngữ này bởi vì thực tế ở lớp tôi dạy vần còn một số ít em đọc chưa tốt, các em hay nhầm lẫn vần, phụ âm đầu và dấu thanh. Giáo viên cũng nên để cho học sinh tự nêu những từ mà các em cảm thấy khó đọc trong khi phát âm.
* Đọc đúng: dạng thơ phải đọc đúng dòng thơ, vần thơ, thể thơ để thể hiện sắc thái, tình cảm. Khi dạy bài tập đọc dạng thơ, một công việc không thể thiếu được đối với giáo viên và học sinh đó là ngắt nhịp câu thơ. Thực tế cho thấy học sinh mắc lỗi ngắt nhịp là do không tính đến nghĩa chỉ đọc theo áp lực của nhịp thơ. Do vậy khi dạy những bài đọc thơ ở giai đoạn đầu tôi thường chép lên bảng các câu thơ cần chú ý ngắt nhịp rồi hướng dẫn.
Ví dụ: Bài “Đi học”
Hôm qua/ em tới trường
Mẹ dắt tay /từng bước
Hôm nay/ mẹ lên nương
Một mình em/ tới lớp.
Học sinh sẽ được luyện đọc từng câu rồi đọc nối tiếp nhau cho đến hết bài. Giáo viên có thể cho các em dùng ký hiệu đánh dấu vào sách để khi đọc.
Đến giai đoạn sau (khoảng từ giữa học kỳ II trở đi) tôi đã để học sinh nhìn vào sách và nêu cách ngắt giọng của mình ở từng câu thơ (vì những bài thơ của lớp 1 thường là ngắn nên công việc này cũng không chiếm quá nhiều thời gian trong tiết dạy).
* Đọc đúng dạng văn xuôi cần phải dựa vào nghĩa và các dấu câu để ngắt hơi. Khi đọc không được tách một từ ra làm hai, tức là không ngắt hơi trong một từ. Việc ngắt hơi phải phù hợp với các dấu câu. Đối với những câu văn dài cần hướng dẫn học sinh ngắt hơi cho phù hợp. Cụ thể tôi cho học sinh tự tìm những câu văn dài hoặc do giáo viên đưa ra. Sau đó yêu cầu học sinh xác định cách ngắt giọng, gọi học sinh nhận xét đúng sai. Đối với học sinh lớp 1 giáo viên cũng chưa nên hỏi quá nhiều tại sao các em lại ngắt giọng như vậy mà nếu thấy đúng thì giáo viên công nhận ngay còn nếu sai thì sửa cho các em và giải thích để các em thấy rõ hơn. Sau khi xác định ngắt giọng ở mỗi câu văn dài bao giờ giáo viên cũng phải nhấn mạnh cho các em thấy tầm quan trọng trong việc ngắt, nghỉ đúng ở các câu văn, đoạn văn. Muốn xác định cách ngắt giọng đúng thì phải dựa vào nghĩa vào các tiếng, từ, dấu câu.
Ví dụ 1: Bài “Trường em”
- Câu dài trong bài cần hướng dẫn cách ngắt nghỉ hơi là: “Ở trường/có cô giáo hiền như mẹ/có nhiều bè bạn thân thiết như anh em/”.
- Tôi treo bảng phụ chép sẵn câu này lên bảng và hướng dẫn cách ngắt hơi
như trên (vì đây là bài đầu tiên trong chương trình tập đọc nên tôi hướng dẫn luôn cách đọc).
Những câu trả lời của cậu bé.
“Con bị đứt tay. Lúc nãy ạ! Vì bây giờ mẹ mới về”. (đọc xuống giọng ở cuối câu)
- Để tiết học nhẹ nhàng, không nhàm chán mà lại nhiều em được luyện đọc thì giáo viên phải tổ chức đọc theo nhiều hình thức khác nhau như đọc cá nhân, đọc theo nhóm, theo tổ hoặc đồng thanh. Những hình thức này còn giúp giáo viên kiểm soát được khả năng đọc của toàn thể học sinh trong lớp.
* Sau khi luyện đọc câu và đoạn trong bài văn hoặc bài thơ xong, học sinh sẽ ôn vần đã học theo từng bài.
- Phần Tìm hiểu nội dung bài: Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu nội dung bài thông qua hệ thống câu hỏi trong sách giáo khoa. Trong quá trình tìm hiểu bài, giáo viên phát hiện những từ hình ảnh có giá trị nghệ thuật tiêu biểu nhằm giúp học sinh nắm được nội dung chính của cả đoạn, cả bài.
- Luyện đọc lại: Đây là khâu thực hiện sau khi học sinh đã nắm được nội dung bài đọc. Giáo viên lựa chọn một đoạn tiêu biểu trong bài và cho học sinh luyện đọc. Đối với một số văn bản hội thoại, giao viên có thể cho luyện đọc lại dưới hình thức phân vai. Để giúp học sinh bước đầu có ý thức đọc diễn cảm (thể hiện được giọng điệu của từng nhân vật, thể hiện được tình cảm của tác giả), giáo viên nên khuyến khích để các em bước đầu làm quen với việc đọc diễn cảm với yêu cầu, cụ thể như sau:
- Thể hiện được giọng đọc đúng với nội dung bài hoặc giọng điệu của
từng nhân vật; Thể hiện được tình cảm của tác giả.
- Ở những bài có yêu cầu học thuộc lòng thì giáo viên hướng dẫn cho học sinh học thuộc lòng trong phần này.
Sau khi hướng dẫn học sinh cách đọc, giáo viên cho 1 học sinh đọc mẫu trước lớp trước khi học sinh trong lớp luyện đọc theo nhóm. Cuối cùng, giáo viên có thể tổ chức cho các nhóm trình bày phần luyện đọc diễn cảm bằng hình thức thi đọc để các em hào hứng, sôi nổi hơn với bài học.
4. Biện pháp 4: Rèn kĩ năng đọc đúng cho học sinh
* Rèn đọc đúng chính xác các âm vị Tiếng Việt
+ Đọc đúng phụ âm đầu: Giúp học sinh có ý thức phân biệt các phụ âm đầu, dễ đọc sai theo đặc điểm cách phát âm địa phương.
VD: 1 - n; ch - tr; r - d. Học sinh không đọc "cây che", "dực rỡ", "nàm việc", mà phải đọc "cây tre", "rực rỡ", "làm việc.....
+ Đọc đúng các âm chính - đặc biệt là một số âm khó:
VD: Không đọc: "ốc biêu", "con hiêu", "cấp cíu" mà phải đọc "ốc bươu", "con hươu", "cấp cứu"
+ Đọc đúng các âm cuối:
VD: Học sinh có ý thức không đọc "thủa nào" "quai lại" mà phải đọc là: "thưở nào" "quay lại".
+ Đọc đúng các dấu thanh do ngọng thành thói quen.
VD: Không đọc "lá chá", "bớ ngớ" mà đọc là "lã chã", "bỡ ngỡ".
* Rèn cách ngắt, nghỉ hơi đúng
Đọc đúng không chỉ là phát âm đúng các âm vị mà còn bao gồm đúng cả về tiết tấu, ngữ điệu câu. Cần phải dựa vào nghĩa và quan hệ ngữ pháp giữa các tiếng, từ để ngắt hơi cho đúng.
Trong một số bài văn xuôi, học sinh thường mắc lỗi ngắt giọng ở một số câu dài để lấy hơi một cách tuỳ tiện (còn gọi là ngắt giọng sinh lý) mà không tính đến nghĩa, tạo ra những lỗi ngắt giọng lô gích.
Hoặc trong một số bài thơ, HS hay mắc lỗi ngắt nhịp do không tính đến nghĩa mà chỉ đọc theo áp lực của nhạc thơ, (tạo ra sự cân đối về mặt âm thanh khi đọc từng câu thơ). Với thơ 4 tiếng các em, ngắt nhịp 2/2, thơ 5 tiếng sẽ ngắt nhịp 2/3 hoặc 3/2, thơ lục bát, ngắt theo nhịp chân 2/2/2 nên đã ngắt nhịp sai.
Trên thực tế, ngay cả một số giáo viên cũng còn lúng túng trong việc xác định chỗ ngắt giọng trong một câu văn hay cho ngắt nhịp trong một câu thơ.
- Với kinh nghiệm tôi đã vận dụng để hướng dẫn học sinh ngắt, nghỉ hơi cho đúng đảm bảo theo nguyên tắc:
+ Không được tách 1 từ ra làm 2;
+ Không tách từ chỉ loại với danh từ mà nó đi kèm;
+ Không tách giới từ với danh từ đi sau nó;
+ Không ngắt giọng sau một hư từ (vì hư từ gắn bó chặt chẽ với bộ phận đi sau nó tạo thành ngữ đoạn mang trọng âm - do đó không được ngắt giọng sau hư từ là những tiếng không mang trọng âm trong lời nói).
Nếu ngắt theo nhịp đôi bình thường thì phải ngắt nhịp sau tiếng "đã", nhưng ngắt như vậy thì không chính xác mà câu thơ phải ngắt theo nhịp 3-5.
+ Ngắt, nghỉ hơi dựa vào quan hệ cú pháp và ý nghĩa từ, cụm từ trong câu.
Từ sự phân tích trên, ta thấy khi xây dựng kế hoạch bài dạy cho một tiết Tập đọc, giáo viên cần dự tính những chỗ học sinh hay ngắt giọng sai để xác định và chỉ ra được những chỗ cần luyện ngắt giọng trong bài.
Tuy nhiên, với từng bài cụ thể, ngoài việc dựa vào một số nguyên tắc ngắt giọng khi đọc trên đây, chúng ta cũng phải tính đến việc ngắt giọng có ý đồ nghệ
thuật của tác giả. Để hiểu và ngắt giọng cho đúng.
5. Biện pháp 5: Tổ chức luyện đọc đúng cho học sinh thông qua nhiều bước từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp
Để tổ chức tốt một giờ dạy tập đọc trên lớp, khi chuẩn bị bài, giáo viên phải dự tính những lỗi phát âm mà học sinh lớp mình hay mắc phải để xây dựng phương án dạy học phù hợp.
Trong một tiết tập đọc, thời gian dành cho việc luyện đọc từ ngữ khó chỉ có một giới hạn nhất định, vì vậy không nên luyện đọc tràn lan mà nên phân loại như: Từ khó đọc phần âm, từ khó đọc phần vần - để định hướng cho học sinh khi tự phát hiện từ khó trong bài hoặc trong một bài khi cần luyện đọc phân biệt các âm đầu n, l; ch, tr; x, s… thì cũng nên đọc các từ điển hình giúp học sinh phân biệt, nắm được cách đọc, từ đó có thể đọc tốt các từ còn lại tương tự mà không nhất thiết phải luyện đọc tất cả các từ khó có trong bài.
VD: Trong bài "Gọi bạn" tôi sẽ cho học sinh luyện đọc các từ sau:
- Thuở ( học sinh hay đọc nhầm âm cuối thành "thủa").
- Rừng xanh, sâu thẳm, lang thang, khắp nẻo.
Các từ ngữ được đưa ra để học sinh luyện đọc gần như có mặt đầy đủ các đại diện về âm - vần cần luyện đọc trong bài (phân biệt r - d; x - s; l - n…)
Tương tự như vậy, khi hướng dẫn học sinh ngắt giọng, giáo viên nên chọn những câu mà chỗ cần ngắt giọng không hoàn toàn trùng với dấu câu, sau đó cho học sinh tự tập xác định chỗ ngắt giọng - qua đó dần hình thành cho các em quy tắc ngắt giọng khi đọc cho phù hợp - tuy không nêu ra thành lời nhưng học sinh cảm nhận bằng trực giác thông qua quá trình luyện tập thường xuyên. Ngoài ra học sinh cũng cần biết cách nghỉ hơi đúng theo dấu câu, nghỉ hơi ít ở dấu phẩy, nghỉ hơi lâu ở dấu chấm, biết lên giọng ở cuối câu hỏi, hạ giọng ở cuối câu kể ...
6. Biện pháp 6: Rèn kĩ năng đọc hiểu
Đọc hiểu (hay còn gọi là khả năng thông hiểu văn bản đọc), ở đây muốn
nói đến kỹ năng làm việc với văn bản chiếm lĩnh được văn bản ở các mức độ khác nhau như: Nội dung các sự kiện, cấu trúc, chủ đề... Nắm được ý nghĩa của bài đọc. Khi dạy đọc hiểu, chúng ta chủ yếu sử dụng biện pháp đọc thầm. Tuy nhiên, với học sinh lớp 1 kĩ năng đọc thầm phải được chuyển dần theo hai bước.
Bước 1: Đọc to -> nhỏ -> nhẩm.
Bước 2 (đọc thầm): đọc bằng mắt theo que chỉ hoặc ngón tay -> đọc chỉ có mắt di chuyển.
Rèn kĩ năng đọc hiểu thông qua phần trả lời câu hỏi tìm hiểu bài:
Tìm hiểu bài là một bước dạy quan trọng giúp học sinh nắm được nội dung, ý nghĩa của bài tập đọc. Thông thường, ở phần tìm hiểu bài, học sinh sẽ được lần lượt trả lời các câu hỏi trong sách. Tuy nhiên, để làm tốt công việc này, người giáo viên cần khéo léo trong việc tổ chức hoạt động, đưa ra các hình thức phù hợp để giúp các em tiếp cận với nội dung bài học một cách dễ dàng nhất.
Trước hết, đối với mỗi câu hỏi mà phần tìm hiểu bài đưa ra, giáo viên cho học sinh đọc to trước lớp. Sau đó, để giúp học sinh có thể trả lời được câu hỏi đó, giáo viên cần cho học sinh đọc thầm nội dung đoạn văn có chứa ý trả lời liên quan. Người giáo viên cần kết hợp chặt chẽ giữa việc tìm hiểu bài và việc đọc thầm. Hướng dẫn tìm hiểu bài đến đâu cho học sinh đọc thầm đến đó. Không
tách rời hai khâu này.
Ngoài ra, đối với một số câu hỏi mà nội dung trả lời gồm nhiều ý, giáo viên có thể tách nhỏ câu hỏi cho học sinh trả lời từng ý một. Việc làm này, giúp các em dễ dàng tiếp cận với nội dung bài học mà không hề cảm thấy khó khăn.
Đối với những câu hỏi đòi hỏi sự suy luận, hay phải trả lời dựa vào vốn hiểu biết của bản thân học sinh, giáo viên nên cho học sinh thảo luận trong nhóm để các em tham khảo ý kiến của nhau từ đó tìm ra câu trả lời đầy đủ và thích hợp nhất.
Để tạo sự hứng khởi, hấp dẫn cho học sinh trong hoạt động tìm hiểu bài thì sự dẫn dắt của người giáo viên là vô cùng quan trọng. Khi chuyển tiếp từ câu hỏi nọ sang câu hỏi kia, giáo viên cần có những câu chuyển mềm mại, phù hợp để liên kết liền mạch các câu hỏi, nội dung bài một cách hợp lí.
7. Biện pháp 7: Rèn đọc lại
Đọc lại chính là đọc diễn cảm thể hiện năng lực đọc ở trình độ cao chỉ thực hiện được khi đã đọc đúng và đọc lưu loát. Đó là việc đọc thể hiện kĩ năng làm chủ ngữ điệu, chỗ ngừng, cường độ, để biểu đạt đúng những ý nghĩ, tình cảm mà tác giả muốn gửi gắm trong bài đọc. Đọc lại cũng là thể hiện sự thông hiểu của người đọc đối với tác phẩm. Để giúp học sinh làm tốt điều này, người
giáo viên cần tiến hành theo những bước như sau:
- Thông qua nội dung bài đọc, yêu cầu HS xác định giọng đọc phù hợp.
- Chỉ ra những từ ngữ cần nhấn giọng.
- Cách đọc ở một số câu đặc biệt. (Ví dụ: câu hỏi gợi trí tò mò, hay câu nói diễn tả cảm xúc ở những trường hợp cụ thể...)
- Lưu ý đọc ở những câu có cách ngắt, nghỉ hơi khó.
Sau khi đã làm xong những thao tác này, giáo viên cần cho một học sinh giỏi đọc mẫu để cả lớp có định hướng đúng cho việc đọc diễn cảm. Sau đó, giáo viên tổ chức cho học sinh cả lớp luyện đọc diễn cảm trong nhóm. Các em sẽ lần lượt đọc cho nhau nghe, nhận xét và góp ý cho nhau để đọc thật tốt đoạn văn bản đó. Sau khi các nhóm luyện đọc xong, giáo viên tổ chức thi đọc cho học sinh trong lớp. Các nhóm sẽ lần lượt đọc bài, các bạn trong lớp nhận xét, bình bầu nhóm đọc hay nhất. Cuối cùng, giáo viên có thể cho một học sinh giỏi đọc diễn cảm văn bản một lần nữa. Giáo viên cần động viên, khích lệ các em thông qua các hình như tuyên dương, khen thưởng trước lớp để các em hào hứng và tự
nhiên hơn trong việc thể hiện.
8. Biện pháp 8: Kết hợp cùng gia đình học sinh
Việc học đọc của học sinh lớp 1 mới chỉ dừng lại ở những bước đầu. Bởi vậy, việc luyện đọc cần diễn ra thường xuyên, liên tục mới đem lại hiệu quả tốt.
Ngay từ đầu năm học, giáo viên cần trao đổi với phụ huynh nắm rõ được những yêu cầu cần đạt đối với việc đọc, những ưu điểm và nhược điểm cần khắc phục của mỗi học sinh để phụ huynh có thể nắm được. Trên cơ sở đó, giáo viên đưa ra một số biện pháp phối hợp giữa giáo viên và phụ huynh để giúp các em có kĩ năng tốt trong việc đọc như: Đôn đốc, kiểm tra các con việc luyện đọc ở nhà; Khuyến khích các con đọc thêm sách, báo, truyện để rèn luyện thêm khả năng đọc; Hướng dẫn các con đọc đúng văn bản.
Giáo viên cũng phải thường xuyên thông báo tình hình của học sinh cho phụ huynh biết để kịp thời có những biên pháp can thiệp hợp lí giúp em ngày càng tiến bộ hơn trong việc đọc.
9. Biện pháp 9: Tích hợp dạy học Tập đọc trong các môn học khác
Để giúp phát huy được hiệu quả của các biện pháp trên, việc tích hợp dạy học đọc trong tất cả các phân môn khác là vô cùng cần thiết. Học sinh cần đọc đúng, đọc tốt thì mới có thể học tốt các môn học khác được. Bởi vậy, trong quá trình dạy học, người giáo viên cần cho học sinh vận dụng tối đa kĩ năng đọc để các em càng có thêm cơ hội rèn luyện cho việc đọc. Dạy học tích hợp cũng là một trong những nguyên tắc cơ bản trong giảng dạy Tiếng Việt nói chung và các môn học khác nói riêng. Điều này giúp các em được rèn luyện thêm kĩ năng và qua đó chất lượng học tập của các em cũng được củng cố và nâng cao.
III.2. Tính mới, tính sáng tạo
- Các giải pháp đưa ra không trùng với nội dung của giải pháp cũ khi chưa
thực nghiệm; Không trùng với giải pháp của người khác đã được áp dụng; Chưa được quy định thành tiêu chuẩn, quy trình, quy phạm bắt buộc phải thực hiện.
- Mặc dù sáng kiến này đã có nhiều người nghiên cứu, áp dụng nhưng điểm mới của sáng kiến mà tôi đưa ra trước hết phù hợp với chúng ta đang triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và bắt đầu bước sang năm thứ hai thực hiện thay sách giáo khoa. Với đề tài này, để đem đến hiệu quả thực tế tôi đã và đang thực hiện một số giải pháp trong quá trình rèn đọc cho học sinh đó là: Tích hợp dạy tập đọc trong các môn học khác để luôn thường trực trong học sinh việc rèn đọc; Tổ chức tiết đọc sách, lịch đọc sách, đọc truyện hàng ngày cho học sinh để nâng cao kỹ năng đọc cho các em.
- Tôi đã lựa chọn phương pháp rèn đọc từ dễ đến khó, phù hợp từng đối tượng; các phương pháp phù hợp với từng dạng bài dạy, hình thức tổ chức dạy học áp dụng hoạt động trải nghiệm theo yêu cầu mới của thay sách.
- Tùy theo môn học mà sự thay đổi mới sẽ khai thác ở những khía cạnh
khác nhau, để đạt mục tiêu tối đa. Rèn kĩ năng đọc là biện pháp mang tính tổng hợp cao, nếu kĩ năng đọc được rèn luyện tốt, hình thành tốt sẽ giúp các em đọc tốt suốt cả cuộc đời, giúp các em phát triển tư duy, cảm nhận cái hay, cái đẹp trong mỗi bài học, hiểu được nghĩa của tiếng, từ, câu, đoạn văn, bài văn mình vừa đọc, hiểu được các lệnh, các yêu cầu trong các môn học khác. Chính vì vậy, rèn cho các em đọc tốt là rất cần thiết, tạo cho các em học sinh có được một tâm thế học tốt các môn học khác và toàn diện sau này.
Chính từ những điềm mới mẻ, những sáng tạo tôi đã thực hiện mà nêu trong đề tài đã thực sự góp phần không nhỏ trong việc nâng cao chất lượng đọc cho học sinh lớp 1A, lớp tôi phụ trách trong năm học này.
III.3. Phạm vi ảnh hưởng, khả năng áp dụng của sáng kiến
- Đề tài mà tôi nghiên cứu giúp cho mỗi GV có thể vận dụng để rèn đọc cho học sinh lớp 1 trong trường và các trường khác, đồng thời áp dụng ở các phân môn của Tiếng Việt và các môn học khác liên quan đến rèn đọc cho HS.
- Thể hiện:
+ Việc phân loại khả năng đọc của học sinh ngay từ đầu năm học là việc làm cần và đủ để đưa ra mức độ, phương pháp rèn đọc cho mỗi học sinh. Vì vậy, bất kỳ giáo viên nào cũng thực hiện được nội dung này.
+ Dạy tiết Tập đọc theo quy trình đã được sách thiết kế thể hiện rất rõ, giáo viên nào cũng thuận lợi trong việc thực hiện.
+ Hiện nay, 100% GV các nhà trường đều được tiếp cận với Chương trình
giáo dục mới, đều hiểu rõ việc dạy học tích hợp liên môn là cần thiết và đang được áp dụng đại trà tại các bậc học.
+ Đặc biệt hiện nay phát triển văn hóa đọc đang trở thành phong trào đối với các nhà trường, ý thức đọc sách, truyện đã tạo nên một nhiệm vụ, một việc làm không thể thiếu với cả giáo viên, học sinh. Điều này hỗ trợ đắc lực cho học sinh đọc tốt hơn.
+ Mỗi biện pháp đưa ra trong đề tài đều mang tính khả thi cao, thuận lợi cả về kiến thức, hình thức tổ chức, phương pháp giảng dạy; giáo viên nào dạy lớp 1 hay bất cứ lớp nào cũng có thể áp dụng và mang lại hiệu quả tối ưu cho học sinh trong việc rèn kỹ năng đọc đúng.
III.4. Hiệu quả, lợi ích thu được do áp dụng giải pháp
Sau một thời gian áp dụng những biện pháp nêu trên, tôi thấy hiệu quả giờ dạy được nâng lên rõ rệt. Học sinh có hứng thú học tập, các em mạnh dạn tự tin hơn khi đọc bài, số em đọc đúng đã được nâng lên, số em đọc chưa đạt yêu cầu đã giảm đi. Kết quả thu được cụ thể như sau:
|
SL/TL
|
SL/TL
|
SL/TL
|
SL/TL
|
SL/TL
|
SL/TL
|
SL/TL
|
SL/TL
|
|
1A
|
41
|
2/4,9%
|
1/2,4%
|
3/7,3%
|
4/9,7%
|
32/78%
|
36/87%
|
36/87%
|
34/83%
|
Như vậy với một thời gian ngắn nhưng tôi nhận thấy những biện pháp mà tôi đưa ra đã thu được kết quả thật khả quan. Bản thân tôi thiết nghĩ nếu giáo viên áp dụng các biện pháp này một cách thường xuyên ở lớp thì chắc chắn hiệu quả dạy đọc đúng cho các em sẽ được nâng cao rõ rệt.
- Bên cạnh đó các chi phí phục vụ công tác giảng dạy và học tập sẽ được giảm bớt nếu như được các nhà trường và chính mỗi GV chúng ta tích cực chủ động triển khai và thực hiện tìm ra các phương pháp tốt nhất để giúp học sinh đọc tốt và hằng năm giáo viên tự làm đồ dùng dạy học phục vụ dạy học.
- Giải pháp giúp cho mỗi giáo viên trong công tác giảng dạy luôn phải tận tâm, nhiệt tình trong công tác giảng dạy, kiên trì bền bỉ trong hướng dẫn học sinh luyện viết. Giúp mỗi giáo viên thường xuyên trao đổi kinh nghiệm với đồng
nghiệp để trau dồi kiến thức.
- Có cơ hội phối hợp tích cực cùng với phụ huynh giúp học sinh rèn đọc bài ở nhà trong ngày nghỉ. Và sự chuẩn bị cho con em đối với cha mẹ học sinh sẽ là tích cực, hiệu quả cao.
- Đào tạo cho xã hội lớp người có đủ khả năng, kỹ năng cuộc sống đáp ứng yêu cầu của giáo dục trong thời đại hiện nay.
- Tạo thói quen đọc sách, góp phần phát triển văn hóa đọc cho mỗi em.
- Tạo cơ sở tốt để học sinh học tập và tạo tiền đề cho các lớp cao hơn .
- Góp phần quan trọng hình thành tính cách của học sinh. Hình thành thái độ học sinh trong học tập tốt hơn.
- Học sinh đọc tốt, phát triển được kỹ năng giao tiếp, kỹ năng trình bày một văn bản của học sinh trong vận dụng cuộc sống sau này.
Tuy thời gian nghiên cứu lí luận và khảo sát không dài nhưng cũng giúp tôi nhận ra được vai trò của việc rèn đọc cho học sinh lớp 1. Và từ đó tôi cũng nhận ra rằng: Mọi hoạt động muốn thu lại kết quả đều dựa vào chủ thể học sinh rất nhiều. Giáo viên chỉ là người hướng dẫn, định hướng nhưng cũng có vai trò không kém phần quan trọng. Sự rèn luyện của giáo viên không chỉ giúp học sinh hình thành kỹ năng mà còn rèn luyện phẩm chất đạo đức cho các em.
| |
TÁC GIẢ SÁNG KIẾN
Lê Thị Phương
|