SÁNG KIẾN:
Một số biện pháp nâng cao chất lượng đại trà cho học sinh lớp 5.
I. MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết
Chất lượng giáo dục luôn là điều trăn trở đối với các nhà quản lý giáo dục nói chung cũng như đối với mỗi giáo viên nói riêng. Làm thế nào để nâng cao chất lượng giáo dục nói chung, chất lượng giáo dục mũi nhọn, chất lượng giáo dục đại trà nói riêng không phải là câu hỏi mới, nhưng để có câu trả lời thì đây luôn là vấn đề cấp thiết đối với mỗi cán bộ quản lý và nhất là giáo viên trực tiếp giảng dạy.
2. Mục tiêu
Nâng cao chất lượng đại trà cho học sinh.
3. Đối tượng và phương pháp thực hiện
a) Đối tượng: Là học sinh lớp 5 trường Tiểu học Hùng Tiến.
b) Phương pháp thực hiện
- Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp khảo sát
- Phương pháp thu thập thông tin.
II. NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
- Quan điểm chỉ đạo chung của ngành GD&ĐT cho các nhà trường phổ thông là phải thường xuyên quan tâm, chú trọng nâng cao chất lượng đại trà, trên cơ sở nền tảng vững chắc của chất lượng đại trà tiến tới làm chuyển biến tích cực chất lượng mũi nhọn, chất lượng giáo dục toàn diện.
- Đối với nhà trường, việc nâng cao chất lượng đại trà là điều kiện, là cơ sở để khẳng định sự tồn tại và phát triển nhà trường một cách vững chắc.
2. Thực trạng
- Qua thực tế giảng dạy hàng ngày kết hợp với những lần kiểm tra khảo sát chất lượng dạng bài ngắn, cơ bản, tôi thấy chất lượng đại trà của lớp còn chưa đáp ứng được yêu cầu. Còn nhiều học sinh điểm dưới trung bình, chưa đạt chuẩn kiến thức kĩ năng. Đây là vấn đề khiến giáo viên băn khoăn, trăn trở nhất. Để khắc phục tình trạng học sinh chưa đạt chuẩn kiến thức kĩ năng, theo tôi chúng ta
không được nóng vội, phải có lộ trình hợp lý, có biện pháp hiệu quả và kịp thời.
3. Các biện pháp thực hiện
Để thực hiện có hiệu quả việc nâng cao chất lượng đại trà theo tôi người giáo viên cần thực hiện một số biện pháp sau:
a) Tìm hiểu nguyên nhân để có biện pháp phù hợp.
- Phải nắm được học sinh của mình yếu chỗ nào, môn nào và do đâu có sự yếu kém đó: tiếp thu chậm, hổng kiến thức, lười học, hoàn cảnh gia đình, thiểu năng trí tuệ hay do phương pháp của giáo viên…
* Đối với học sinh học nhận thức còn hạn chế
- Tìm hiểu nguyên nhân vì sao em đó học yếu, học yếu những môn nào. Có thể là ở gia đình các em đó không có thời gian học tập vì phải làm nhiều việc hoặc em đó hổng về kiến thức nên cảm thấy chán nản.
- Giáo viên lập kế hoạch giúp đỡ đối tượng bằng những việc cụ thể:
+ Giảng lại bài mà các em chưa hiểu hay còn hiểu chưa rõ vào những tiết bổ sung, thời gian ngoài giờ lên lớp.
+ Đưa ra những câu hỏi từ dễ đến khó để học sinh có thể trả lời được nhằm tạo hứng thú và củng cố niềm tin ở các em.
+ Thường xuyên kiểm tra các đối tượng đó trong quá trình lên lớp.
+ Tổ chức cho học sinh học theo nhóm để học sinh nắm chắc kiến thức giúp đỡ học sinh chậm tiến bộ.
+ Gặp gỡ phụ huynh học sinh trao đổi về tình hình học tập, cũng như sự tiến bộ của con em để phụ huynh giúp đỡ thêm việc học ở nhà cho các em.
+ Chú ý tránh thái độ miệt thị, phân biệt đối xử làm cho các em nhụt chí, xấu hổ trước bạn bè.
b) Làm tốt công tác chủ nhiệm lớp.
- Giáo viên chủ nhiệm lớp có vai trò vô cùng quan trọng đối với học sinh nhất là học sinh Tiểu học. Ngay từ đầu năm học, giáo viên phải nắm lí lịch học sinh, quan tâm đặc biệt những em có hoàn cảnh khó khăn (có thể khó khăn về kinh tế, bố mẹ chia tay phải ở với ông bà hoặc người đỡ đầu, bố mẹ đi làm ăn xa phải gửi con ở nhà, bản thân các em sức khỏe quá yếu vì có bệnh lí...). Sau đó cần khảo sát để phát hiện, phân loại đối tượng học sinh, có kế hoạch và biện pháp phụ đạo học sinh yếu vào thời gian thích hợp. Bố trí chỗ ngồi hợp lí cho những học sinh yếu để giáo viên dễ tiếp cận. Thầy cô chủ nhiệm phải gần gũi, tận tụy, yêu thương học sinh như tấm lòng người mẹ bởi các em còn nhỏ.
- Trong công tác chủ nhiệm lớp, kinh nghiệm cho thấy sinh hoạt lớp là một tiết học có thời lượng như bao môn khác nhưng hiệu quả mà nó mang lại là vô cùng to lớn, sau một tuần học, các em lại được tập làm người lớn, biết tự nhận xét bản thân mình, cũng biết phê bình góp ý cho bạn…Khi nhận xét, đánh giá mọi hoạt động trong tuần, tuyên dương những cá nhân tiêu biểu, nên động viên, khen ngợi kịp thời những tiến bộ dù nhỏ của những em yếu kém để các em phấn khởi và có động lực để vươn lên. Sử dụng tốt phương pháp nêu gương cũng mang lại kết quả rất cao với học sinh Tiểu học.
c) Thường xuyên đổi mới phương pháp, cách thức tổ chức các hoạt động dạy học và đánh giá học sinh.
- Trên thực tế có nhiều phương pháp dạy học tuy nhiên không có phương pháp nào là vạn năng. Do đó nên phối kết hợp nhiều phương pháp để có thể phát huy tốt các ưu điểm và hạn chế nhược điểm của từng phương pháp nhưng phải luôn nhớ lấy học sinh làm trung tâm.
- Để nâng cao chất lượng đại trà, giáo viên phải luôn tự mình trau dồi, tự làm mới mình không chỉ ở phong cách mà luôn làm mới ở nhận thức, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ để nắm chắc kiến thức cơ bản của cấp học, phải thực sự có năng lực ứng xử kịp thời trong giải quyết tình huống, linh hoạt vận dụng đổi mới phương pháp dạy học trong mỗi tiết học.
- Thường xuyên sử dụng đồ dùng, thiết bị dạy học, ứng dụng CNTT vào giảng dạy để học sinh dễ hiểu và tạo hứng thú cho các em.
- Vận dụng tối đa những ưu điểm nổi trội của mô hình trường học mới Việt Nam hay còn gọi mô hình VNEN, đó là tổ chức hoạt động nhóm, phát huy tính tích cực của học sinh, phát huy tính sáng tạo, khả năng tự quản của các em. Trong quá trình giảng dạy, giáo viên cần có kiến thức mở rộng dành cho học sinh khá giỏi, liên hệ thực tế, khai thác vốn sống, dạy học tiếp cận chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 nhằm phát triển tư duy sáng tạo, phát triển năng lực, phẩm chất của các em.
- Học sinh là đối tượng trung tâm quyết định kết quả chất lượng nên trong mỗi tiết dạy giáo viên phải khơi gợi, thu hút gây sự chú ý tập trung của học sinh, khám phá những điểm tốt, điểm hay để không chỉ học sinh giỏi tham gia xây dựng bài mà luôn động viên khen thưởng học sinh yếu kịp thời để ranh giới giữa học sinh giỏi và học sinh yếu rút ngắn lại nhằm rèn kĩ năng sống, kĩ năng giao tiếp cho các em. Tạo không khí vui vẻ, thoải mái trong mỗi tiết học làm sao cho học sinh nhận được đủ kiến thức, yêu cầu cần đạt trong chương trình theo chuẩn kiến thức kĩ năng quy định. Những lần kiểm tra đánh giá phải giáo dục các em tính trung thực trong quá trình làm bài và giáo viên cũng coi và chấm bài một cách khách quan.
- Trong tiết dạy học bình thường giáo viên soạn bài nhất thiết phải có kế hoạch dạy học cho những học sinh chưa đạt chuẩn kiến thức kĩ năng. Kế hoạch dạy học cho học sinh chưa đạt chuẩn phải phù hợp với trình độ học sinh đó, không chỉ dạy những kiến thức của lớp đó mà có thể dạy kiến thức của lớp dưới.
Ví dụ:
+ Trong tiết tập đọc có em đọc chưa đạt chuẩn, không yêu cầu học sinh đó đọc cả bài, cả đoạn mà có thể là từng câu sau đó nâng dần lên nhiều câu, từ nào em đó hay đọc sai có thể đến bên em và yêu cầu đọc nhiều lần. Trong phần tìm hiểu bài cũng cho các em học sinh chưa đạt chuẩn kiến thức kĩ năng tham gia bình thường nhưng chỉ hỏi những câu dễ và gần gũi các em để các em có thể tự tin trả lời được.
+ Hoặc với môn toán: phân loại bài tập dành riêng cho từng đối tượng học
sinh. Không yêu cầu học sinh chưa đạt chuẩn kiến thức kĩ năng làm hết tất cả các bài trong sách giáo khoa. Học sinh hổng kiến thức ở đâu, ta phải có kế hoạch ôn tập cho các em ở đó: chẳng hạn khi tính giá trị biểu thức các em làm bài sai, hoặc không biết làm, phải cho học sinh nhắc lại thứ tự thực hiện các phép tính trong một biểu thức, hoặc học sinh không biết cách thực hiện phép nhân, chia chứng tỏ em đó không thuộc bảng cửu chương, giáo viên phải yêu cầu học sinh
học thuộc bảng cửu chương…
- Phân công học sinh có năng khiếu giúp đỡ bạn ở trường, ở nhà. Tạo ra các nhóm học tập, thi đua trong các nhóm có học sinh chưa đạt chuẩn kiến thức kĩ năng. Phát huy ưu thế của phong trào: “Đôi bạn cùng tiến”.
- Luôn ưu tiên các em chưa đạt chuẩn kiến thức kĩ năng mỗi khi các em tham gia ý kiến xây dựng bài, phải kịp thời tuyên dương, động viên các em mỗi khi các em trả lời đúng những câu dễ hoặc có tiến bộ dù nhỏ.
- Đối với các tiết bổ sung ở buổi hai, giáo viên phải có kế hoạch giảng dạy cho hoc sinh chưa đạt chuẩn kiến thức kĩ năng, em nào chưa đạt chỗ nào cần phải bù cho em kiến thức cũng như cho các em tự luyện các dạng bài tập thêm.
- Về việc chấm, chữa bài: chấm kịp thời, chữa triệt để và chấm đủ 100% số bài của học sinh yếu nhằm phát hiện kiến thức mà học sinh bị hổng, qua đó để giáo viên điều chỉnh phương pháp và uốn nắn ngay cho các em. Thực hiện nghiêm túc, khách quan trong việc coi và chấm bài các đợt khảo sát. Đánh giá xếp loại học sinh đúng thực chất năng lực của từng em.
d) Giáo viên phải luôn tự học, tự bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của giáo dục.
- Thực hiện nhiệm vụ của Giáo dục không ai khác ngoài vai trò của người thầy, cô giáo, vì đó là lực lượng chủ chốt của ngành, đồng thời quyết định sự thành bại sự nghiệp GD&ĐT. Bàn về vị trí, vai trò của người thầy giáo trong sự nghiệp giáo dục, nguyên thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói: “Thầy giáo là nhân vật trung tâm trong nhà trường, là người quyết định đào tạo nên những con người mới xã hội chủ nghĩa. Chính vì vậy, thầy giáo phải không ngừng phấn đấu vươn lên, rèn luyện, tu dưỡng phấn đấu về mọi mặt, để thực sự xứng đáng là người thầy giáo xã hội chủ nghĩa”. Thủ tướng cũng chỉ rõ: “ Vấn đề lớn nhất trong giáo dục hiện nay là tạo điều kiện thuận lợi nhất để đội ngũ giáo viên dần dần trở thành một đội quân đủ năng lực, đủ tư cách làm tròn sứ mạng của mình. Chất lượng giáo dục trước mắt và tương lai tuỳ thuộc vào đội ngũ này. Cho nên lo cho sự phát triển về giáo dục thì khâu quan trọng bậc nhất là lo cho chất lượng đội ngũ giáo viên”.
- Chính vì vậy người giáo viên phải luôn tự học và sáng tạo, tăng cường dự giờ, học hỏi lẫn nhau, tích cực tham gia sinh hoạt chuyên môn, tham gia các buổi hội thảo, chuyên đề, các buổi tập huấn của ngành…
* Trong giai đoạn vừa qua, khi tình hình dịch Covid-19 có diễn biến hết sức phức tạp, khó lường, để đảm bảo yêu cầu học sinh dừng đến trường nhưng không dừng học, các trường đã tổ chức dạy và học trực tuyến. Thời điểm hiện nay tuy dịch bệnh đã được kiểm soát nhưng giáo viên vẫn phải không ngừng học hỏi để sử dụng thành thạo một số phần mềm dạy học online…và phải ứng dụng việc chuyển đổi số trong giáo dục. Có thể nói: trong bất kì tình huống nào thì người giáo viên cũng luôn phải tự học, tự trang bị thêm tri thức và hiểu biết để đáp ứng với thực tế và đáp ứng với yêu cầu ngày càng cao của giáo dục.
e) Kết hợp chặt chẽ với các lực lượng giáo dục khác.
Quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã tiếp tục khẳng định: “Giáo dục nhà trường phải kết hợp với giáo dục gia đình và xã hội”.
Nói chuyện tại Hội nghị cán bộ Đảng ngành giáo dục tháng 6/1957, Bác Hồ căn dặn: “Phải nhất thiết liên hệ mật thiết với gia đình học sinh. Bởi vì giáo dục trong nhà trường chỉ là một phần, còn cần có giáo dục ngoài xã hội và trong gia đình để giúp cho việc giáo dục trong nhà trường được tốt hơn. Giáo dục trong nhà trường dù tốt mấy nhưng thiếu giáo dục trong gia đình và ngoài xã hội thì kết quả cũng không hoàn toàn”.
Luật Giáo dục năm 2019 tại Chương VI, Điều 89, 90, 93 nêu rõ trách nhiệm của từng môi trường trong việc giáo dục học sinh như sau:
Điều 89 về trách nhiệm của nhà trường: “Nhà trường có trách nhiệm thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục, uy tắc ứng xử, chủ động phối hợp với gia đình và xã hội để tổ chức hoặc tham gia các hoạt động giáo dục theo kế hoạch của nhà trường, …”
Điều 90 về trách nhiệm của gia đình: “Gia đình có trách nhiệm nuôi dưỡng, giáo dục và chăm sóc, tạo điều kiện cho con được học tập…tạo môi trường thuận lợi cho việc phát triển toàn diện về đức, trí, thể, mĩ của con em, … cùng nhà trường nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục”.
Điều 93 về trách nhiệm của xã hội: “Hỗ trợ, hợp tác với nhà trường tổ chức các hoạt động giáo dục … tham gia xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh…”.
- Như vậy, bên cạnh hai thành phần quan trọng là giáo viên và học sinh, thành phần không thể thiếu được là gia đình. Cụ thể là phụ huynh cần kiểm soát hành vi học tập của con em mình tại nhà, như theo dõi việc ôn lại bài cũ, chuẩn bị bài mới trước khi đến lớp, phụ huynh phải hết sức chăm lo đến tinh thần và thái độ học của các em nhất là những em yếu. Cố gắng hạn chế việc khoán trắng cho giáo viên để việc phối kết hợp giữa giáo viên và phụ huynh được chặt chẽ hơn.
- Cần thiết lập và duy trì mối liên hệ chặt chẽ, thường xuyên giữa nhà trường với cha mẹ học sinh qua gặp gỡ trực tiếp, gọi điện thoại, sổ liên lạc điện tử, các buổi họp cha mẹ học sinh để thông báo kịp thời cho gia đình về tình hình học tập, rèn luyện và những vấn đề liên quan đến học sinh cần sự phối hợp của gia đình.
- Chính quyền, các đoàn thể, tổ chức xã hội ở địa phương và Ban cha mẹ cần phải thường xuyên nắm bắt tình hình học sinh quá yếu kém, lưu ban, học sinh gặp khó khăn trên địa bàn để kịp thời hỗ trợ. Tóm lại, sự phối kết hợp giữa: Nhà trường - Gia đình - Xã hội cũng rất quan trọng để góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục.
III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Ưu điểm:
- Các biện pháp trên đã góp phần không nhỏ trong việc nâng cao chất lượng đại trà. Giáo viên chủ động tự bồi dưỡng để nâng cao nghiệp vụ, đổi mới phương pháp, kĩ thuật dạy học cho phù hợp các đối tượng, học sinh hào hứng, cha mẹ học sinh phần lớn đã nhận thức đúng. Việc phối kết hợp ba môi trường giáo dục tạo nên sự gắn kết, sự vào cuộc của toàn xã hội đối với sự nghiệp giáo dục và cũng là tạo nên một xã hội học tập.
2. Hạn chế:
- Tuy nhiên một số học sinh bị hổng quá nhiều kiến thức, kĩ năng. Là học sinh lớp 5 mà còn chưa đọc thông, viết thạo, thậm chí thực hiện các phép tính với số tự nhiên rất hạn chế, chưa thuộc bảng cửu chương,... Vấn đề này không thể ngày một ngày hai cải thiện luôn được mà phải dày công. Chính vì vậy giáo viên cần nhiệt tình, tận tâm và không bỏ cuộc, không nản chí.
- Mặt khác, hiện nay còn một số gia đình do mải làm kinh tế, do hoàn cảnh éo le, … đã thiếu đi vai trò trách nhiệm với chính con em mình và còn trông chờ vào nhà trường, vào xã hội trong việc dạy và dỗ con cái, điều đó cũng làm khó cho giáo viên trong việc thực hiện nâng cao chất lượng giáo dục.
3. Phương hướng khắc phục:
- Tiếp tục phát huy những ưu điểm các biện pháp đã thực hiện, đồng thời tăng cường dạy cá nhân. Tận dụng mọi thời gian vào các tiết bổ sung, đầu giờ, cuối giờ,…để kèm học sinh. Hướng dẫn học sinh khá giỏi cùng kèm các bạn. Kết hợp với Ban giám hiệu nhà trường cùng vào cuộc.
- Làm tốt công tác tuyên truyền để phụ huynh hiểu và cùng kết hợp với giáo viên trong công tác giáo dục học sinh.
4. Khả năng triển khai rộng rãi biện pháp:
- Một số biện pháp trên đây, giáo viên khối 5 chúng tôi đã và đang hàng ngày triển khai và thực hiện. Các biện pháp này đã cơ bản dần mang lại hiệu quả.
IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.
2. Luật Giáo dục số 43/2019/QH14 ngày 14/6/2019.
3. Điều lệ trường tiểu học ban hành kèm theo Thông tư 28/2020/TT BGDĐT ngày 04/9/2020 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT.
4. Một số bài viết kinh nghiệm trên Internet.
V. PHỤ LỤC
|
STT
|
NỘI DUNG
|
TRANG
|
|
1
|
I. MỞ ĐẦU
|
|
|
2
|
1. Tính cấp thiết
|
|
|
3
|
2. Mục tiêu
|
|
|
4
|
3. Đối tượng và phương pháp thực hiện
|
|
|
5
|
II. NỘI DUNG
|
|
|
6
|
1. Cơ sở lý luận
|
|
|
7
|
2. Thực trạng
|
|
|
8
|
3. Các biện pháp thực hiện
|
|
|
9
|
III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
|
|
|
10
|
1. Ưu điểm của biện pháp
|
|
|
11
|
2. Hạn chế
|
|
|
12
|
3. Phương hướng khắc phục
|
|
|
13
|
4. Khả năng triển khai rộng rãi biện pháp
|
|
|
14
|
IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO
|
|
Hùng Tiến, ngày 31 tháng 12 năm 2022
CƠ QUAN, ĐƠN VỊ NGƯỜI VIẾT
ÁP DỤNG SÁNG KIẾN
Trần Thị Tin